Jak poprawnie rozpalić ognisko harcerskie?

Układanie drewna w celowo zaplanowaną strukturę

Wyróżniamy różne rodzaje ognisk. Same stosy ogniskowe mogą przyjmować różne kształty oraz rozmiary. Ich cechą wspólną jest jednak celowa struktura, która umożliwia rozpalenie ogniska i utrzymanie go przez dłuższy czas. 

Niezależnie od typu ogniska jego struktura składa się z:

• podpałki - może być wykonana z suchych gałązek, patyków lub specjalnych podpałek,
• paleniska - może być prymitywnym okręgiem z kamieni, wykopanym dołkiem lub bardziej zaawansowaną konstrukcją,
• drewna opałowego - jego wybór zależy od rodzaju ogniska, 

Delikatne rozdmuchanie żaru za pomocą powietrza

Delikatne rozdmuchiwanie żaru polega na dostarczeniu powietrza (a dokładniej tlenu) do tlących się gałęzi, by pobudzić je do intensywniejszego spalania. Metoda polega na kierowaniu strumieni powietrza za pomocą ust lub cienkiej rurki (najczęściej metalowej) bezpośrednio na żar. To sprawdzona metoda na pojawienie się płomieni. Zna ją pewnie niemal każdy, ale nie każdy wie, jak robić to poprawnie.

Aby rozdmuchać tlące się ognisko bezpiecznie i skutecznie należy przede wszystkim:

1. Zachować ostrożność zbliżając się do ogniska, żar jest gorący.
2. Namierzyć najjaśniejsze punkty żaru, to właśnie one mają największy potencjał.
3. Rozpocząć równomierne, delikatne dmuchanie (zbyt intensywny podmuch może zdusić żar i rozproszyć popiół).
4. Jeśli żar zacznie się żarzyć jaśniej, to znaczy, że rozdmuchiwanie wykonujemy poprawnie.
5. Gdy żar się rozżarzy należy dodać cienkie, suche gałązki lub podpałkę.

Opisana metoda, to nie tylko skuteczna sposób umożliwiający rozpalanie ognia. Można ją stosować również w przypadku gdy ognisko zgasło, ale został żar oraz przy wzniecaniu ognia w trudnych warunkach (np. wilgoć).

Dodawanie paliwa stopniowo, aby utrzymać ogień

Do rozpalania ognia idealnie nadają się suche liście, niewielkie gałązki (np. z powalonych drzew iglastych) lub kawałki kory brzozowej. Jako źródło ognia warto wykorzystać zapalniczkę, tradycyjne zapałki (mogą się przydać zapałki sztormowe - zadziałają nawet zawilgotniałe) lub krzesiwo do rozpalania ognia.

Kiedy paliwo zacznie się palić, należy stopniowo dokładać coraz większe kawałki drewna, by podtrzymać ogień i nie dopuścić do jego zgaśnięcia. Na początku warto użyć rozpałki i drobnych gałązek, a gdy ogień się rozwinie większych patyków. Gdy płomień będzie stabilny, to czas na dołożenie większego kawałek drewna. Delikatne dmuchanie u podstawy ogniska pomoże przyspieszyć wzrost płomieni.

Pamiętaj, aby odpowiednio wcześnie przygotować drewno na opał. Jeszcze zanim zaczniesz rozpalać ognisko. 

Zasady rozpalania ogniska

Przygotowanie odpowiedniego miejsca

Zanim rozpalimy ognisko harcerskie, to musimy wybrać na nie odpowiednie miejsce. Na terenach obozów harcerskich często znajdują się specjalnie przygotowane paleniska – to zazwyczaj wyznaczone kręgi bez ściółki, otoczone kamieniami, z dala od drzew i gęstej roślinności.

Jeśli nie znajdziemy takiego miejsca w okolicy, możemy przygotować własne palenisko – ale tylko po wcześniejszym uzyskaniu zgody odpowiedniej jednostki straży pożarnej. Gdy mamy pozwolenie, działamy: wybieramy otwartą przestrzeń bez drzew i krzewów. Następnie kopiemy płytkie zagłębienie, a usuniętą trawę układamy gdzieś z boku. Wokół paleniska – w promieniu kilkunastu centymetrów – także oczyszczamy teren, by zminimalizować ryzyko pożaru. Krawędzie dołu warto wzmocnić suchymi kamieniami.

Zanim rozpoczniemy rozpalanie ognia, to musimy pamiętać o przygotowaniu odpowiednich środków bezpieczeństwa – wiadro z wodą oraz niewielki zapas ziemi lub piasku, które w razie potrzeby pomogą szybko ugasić płomienie. Na koniec zbieramy drewno. Dzielimy je według rozmiaru – od cienkich patyków, przez grubsze, suche gałęzie, aż spore kawałki drewna.

Wybór materiałów do rozpalenia ognia

Do rozpalenia ogniska najlepiej nadają się: 

• suche liście,
• kora brzozowa,
• drobne patyczki,
• sucha trawa,
• suchy mech,
• wióry zestruganego drewna,
• hubki.

Najwięcej iskier powstaje z liści oraz igliwia, natomiast najszybciej zapalają się ponacinane gałązki. 

Zasady bezpieczeństwa

Jak rozpalić ognisko w lesie, aby było ono bezpieczne? Zarówno dla uczestników, jak również otoczenia. Zasady bezpiecznego biwakowania opublikowane są m.in. na stronie straży pożarnej. Z bezpiecznym ogniskiem mamy do czynienia wtedy, gdy:

• miejsce na ognisko zlokalizowane jest nie bliżej niż 6 metrów od granicy lasu, stojących drzew,
• wysokość płomienia nie może przekraczać 2 metrów,
• rozpalanie ognia powinno zostać uprzedzone dokładnym usunięciem pokrywy gleby do warstwy mineralnej na szerokości co najmniej 1metra,
• ognisko wolno rozpalać i utrzymywać pod ciągłym nadzorem,
• po wypaleniu się ogniska należy dokładnie zasypać je ziemią lub zalać wodą upewniając się, czy nie pozostał tlący się żar.

Warto również pamiętać, że nie wolno używać otwartego ognia w lesie i w odległości od niego mniejszej niż 100 metrów. Z wyjątkiem miejsc do tego przeznaczonych.

Rodzaje ognisk harcerskich

Piramida (wigwam, stożek)

Ognisko stożkowe to jeden z najpopularniejszych jego typów. Na środku układamy niewielką ilość podpałki — suchego chrustu, suchej trawy, kory brzozowej lub waty nasączonej parafiną. Wokół niej układamy cienkie gałązki pod kątem, tak aby tworzyły kształt stożka. Na zewnątrz dodajemy coraz grubsze kawałki drewna. Ten sposób zapewnia dobrą cyrkulację powietrza i szybki zapłon.

Studnia (stos kwadratowy)

To konstrukcja przypominająca sześcian. Na ziemi układamy dwa grube kawałki drewna równolegle, a na nich kolejne dwa w poprzek. Tworzymy w ten sposób „ściany”, a w środku zostawiamy miejsce na podpałkę i cienkie gałązki. Taki układ pali się stabilnie i długo — idealny do gotowania. Jest zatem świetną alternatywą dla takich rozwiązań jak: kartusze gazowe i kuchenki turystyczne.

Gwiazda

W środku układamy podpałkę, a wokół niej promieniście — jak szprychy w kole — układamy kilka grubych kawałków drewna. W miarę spalania dosuwamy końce drewna bliżej środka. To ekonomiczna i praktyczna metoda, dobra na długie ogniska.