Większość osób ognisko kojarzy z wyśmienitą zabawą oraz z pieczeniem kiełbasek i wygrzebywaniem z popiołu pysznych pieczonych ziemniaków. Tymczasem ognisko harcerskie różni się od ognisk, jakie przywykliśmy rozpalać na działkach czy podczas zimowych kuligów. Dowiedz się, czym dla harcerzy jest ognisko harcerskie – poznaj kilka ciekawostek o jednym z najważniejszych obrzędów harcerskich!

Ognisko harcerskie pełne symboliki

Aby zrozumieć, jak ważne dla harcerzy jest obrzędowe ognisko, warto przyjrzeć się symbolice, jakie wiąże się z ogniskiem harcerskim. Ogień, który w sposób szczególny rozpalamy, podtrzymujemy i wygaszamy, jest symbolem ciepła i braterstwa. Harcerze gromadzą się dookoła ogniska wyłącznie w formie okręgu – żaden harcerz nie może siedzieć poza okręgiem, za plecami innego harcerza czy też plecami do ogniska. Ten krąg, podobnie jak krąg na krzyżu harcerskim, przypomina, że każdy harcerz jest równy i każdego dnia dąży do doskonałości. Aby symbolicznie nie przerywać kręgu, harcerze nie powinni kierować nóg w kierunku ogniska harcerskiego.

Rozpalanie obrzędowego ogniska harcerskiego

Podczas rozpalania ogniska obrzędowego obserwować możemy wiele tradycji i obrzędów, charakterystycznych zarówno dla całego harcerstwa, jak i dla poszczególnych drużyn. Przede wszystkim za układanie ogniska harcerskiego odpowiedzialna powinna być osoba, która wie, jak ułożyć tradycyjne ognisko obrzędowe oraz harcerz, który dopiero uczy się tej sztuki. Istnieją różne rodzaje ognisk – sposób układania palenisk ma wpływ przede wszystkim na początkowy wygląd ogniska, a także na łatwość jego rozpalania oraz wielkość. Należy także pamiętać, że w ognisku harcerskim może znaleźć się tylko drewno, ściółka leśna i kora drzewa – nie wkładamy żadnych gazet i podpałek. Umiejętnie przygotowane ognisko harcerskie pozwala podpalić je jedną zapałką – i chociaż nie zawsze się to udaje, taka umiejętność jest wymagana podczas zdawania prób na niektóre sprawności czy stopnie harcerskie.

Ognisko może rozpalać drużynowy, komendant osoba lub osoba przez nie wyznaczona. Może być o to poproszony także strażnik ognia, który odpowiedzialny jest za utrzymywanie płomienia. Tradycyjnie strażnik ognia nie siada w kręgu i nie bierze udziału w zabawach, jednak coraz więcej drużyn rezygnuje z tak drastycznej formy tradycji. Podchodząc do ogniska i dokładając kolejnych gałęzi, strażnik ognia salutuje w stronę ognia – podobnie, jak każdy harcerz, który z różnych przyczyn dołącza do ogniska już po jego rozpaleniu.

Ognisko harcerskie – jak harcerze spędzają czas przy ognisku?

Rozpalenie ogniska wiąże się z zaśpiewaniem tradycyjnych pieśni – „Płonie ognisko i szumią knieje”, a także obrzędowych pieśni drużyn. Po takim uroczystym wstępie prowadzący ognisko opowiada gawędę. Gawęda to bardzo ważny element ogniska harcerskiego – pozwala wprowadzić uczestników ogniska w wyjątkową atmosferę, nawiązuje do tematyki ogniska, według której ułożone zostały wszystkie gry i zabawy, powinna posiadać także edukacyjny wątek.

Podczas ogniska harcerze słuchają opowieści prowadzącego oraz innych harcerzy, wykonują zadania w grupach lub indywidualnie, śpiewają, bawią się, pląsają. Pamiętać przy tym należy, że przy ognisku harcerskim się nie klaszcze – stąd harcerze posługują się różnego rodzaju okrzykami, którymi dziękują za wykonanie zadania przez poszczególne zastępy.

Wygaszanie ogniska harcerskiego

Harcerze nie gaszą ognisk, a je wygaszają. Ogień przygasa samoistnie – nie zalewamy ognia i nie zasypujemy go piaskiem. Ze względów bezpieczeństwa należy jednak zasypać żar. Oczywiście woda lub piasek muszą być pod ręką przez cały czas, a ognisko musi zostać ułożone w sposób bezpieczny, uniemożliwiający rozprzestrzenianie się ognia na trawy i inną roślinność.

Wygasanie ognia i koniec ogniska harcerskiego kończy się śpiewaniem pieśni obrzędowych. Przy ognisku można także zawiązać krąg i oficjalnie zakończyć kolejny dzień obozu, biwaku czy kolejną zbiórkę.

Obozowe ognisko z kiełbaskami? Kuchnie polowe na obozach harcerskich

Przy ognisku harcerskim nigdy nie przygotowuje się jedzenia – nie piecze kiełbasek czy ziemniaków. W tym celu harcerze rozpalają zwykłe, nie obrzędowe ognisko, na którym nie tylko pieką kiełbaski, ale także przygotowują pyszne posiłki w kociołkach lub menażkach. Nierzadko uczą się także wykorzystywać dary lasu do przyrządzania zdrowych dań – np. zupy z pokrzywy. W tym celu nad ogniskiem warto zbudować choćby najprostszą kuchnię polową – wystarczy ułożyć kilka kamieni lub skonstruować kuchnię polową z grubszych patyków.

Atmosfery ogniska harcerskiego nic nie zastąpi, jednak nie zawsze mamy możliwość rozpalenia ogniska. Harcerze poradzili sobie i z tym problemem – w pomieszczeniach i wszędzie tam, gdzie nie ma możliwości rozpalenia harcerskiego ogniska, rozpalany jest kominek. W tym celu wykorzystuje się świece – im więcej, tym lepiej, ponieważ rozpalając kominek w harcówce, należy zgasić światło, a w razie konieczności korzystać z latarek. Podczas harcerskiego kominka zachowuje się wszystkie obrzędy z ogniska. Warto także pamiętać, że obrzędowe ognisko harcerskie może znacząco się różnić od ognisk rozpalanych przez skautów z całego świata – zagraniczne tradycje i obrzędy niejednokrotnie wprawiają w zadziwienie doświadczonych instruktorów harcerskich, którzy uczestniczą w międzynarodowych zlotach skautów.